Tips en Trucs voor het gebruik van een olielamp

Een olielamp is natuurlijk super sfeervol op een mooie zomeravond op de camping of in de achtertuin. Je kunt een olielamp echter ook prima gebruiken als lichtbron voor tijdens een stroomuitval. Ze geven meer licht dan kaarsen en zijn stabieler en veiliger in gebruik. Ook ben je niet afhankelijk van batterijen of kwetsbare electronica.

Olielamp, stormlamp of petroleumlamp?

In dit artikel gebruiken we de termen olielamp, stormlantaarn en petroleumlamp kris-kras door elkaar. We gebruiken dan wel vaak het woord olielamp maar feitelijk bedoelen we in dit artikel de petroleumlamp. En eigenlijk hebben we het in dit artikel vooral over de stormlantaarn, een type petroleumlamp dat door zijn eigenschappen en algemene verkrijgbaarheid het meest geschikt is als lichtbron voor tijdens (langdurige) noodsituaties.

Petroleumlampen zijn in het midden van de 19de eeuw geïntroduceerd als opvolger van de olielamp. En dus slechts enkele decennia voor de opkomst van de elektrische verlichting. De lamp heeft een katoenen kous of lont die in de petroleum hangt en deze door capillaire werking opzuigt. Een stukje van de lont wordt tussen een metalen omhulsel omhoog of omlaag gedraaid. Hierdoor gaat de vlam hoger of lager branden.

Waarom dan toch het woord olielamp gebruiken?

Het woord olielamp is simpelweg een heel ingeburgerd woord dat veel gebruikt wordt wanneer men het eigenlijk over de stormlantaarn of andere petroleumlampen heeft. Veel van de onderstaande informatie is daarbij toepasbaar op zowel de stormlantaarn als op olie- en petroleumlampen. Dit omdat de basiswerking hetzelfde is; een brandstof die door een lont omhoog gezogen wordt en bovenin de lamp aangestoken wordt.

Waar moet je nu op letten bij het kiezen van een olielamp?

Hoe vul en gebruik je een olielamp?

En hoe zorg je ervoor dat deze zo lang mogelijk blijft werken?

Je zou denken dat er niet veel te vertellen valt over petroleumlampen. Je doet er olie in, houdt een aansteker bij de lont en klaar-is-kees. Maar ik denk dat het nuttig is om iets meer te weten over je (primaire) lichtbron voor tijdens noodsituaties.

Welke petroleumlamp is geschikt voor noodsituaties?

Niet alle petroleumlampen zijn even goed geschikt voor in een noodsituatie. Sommige petroleumlampen zijn bijvoorbeeld gevoelig voor wind. Andere zien vooral mooi uit, maar hebben kwetsbare onderdelen. Of zijn alleen maar mooi, en niet zo praktisch in gebruik of van slechte kwaliteit.

De stormlantaarn daarentegen is een algemeen verkrijgbaar en veilig te gebruiken type petroleumlamp. Hij is betaalbaar, ongevoelig voor wind en kan stabiel neergezet worden. Ook is hij op te hangen, gemakkelijk in gebruik, duurzaam en eenvoudig te onderhouden en te repareren. Vandaar dat dit onze keuze zou zijn als lichtbron voor noodsituaties.

Maar let op, er zijn veel (goedkope) stormlampen te koop die van slechte kwaliteit zijn. Deze lampen kunnen gaan lekken, zijn gevoelig voor roest en hebben breekbaar glas. Ook treedt er in veel van de goedkopere olielampen een slechte verbranding op. Er komt dan veel rook en roet vrij. Dus ga voor een goede stormlantaarn, eentje van betere kwaliteit. En dan kom je toch automatisch bij een van de bekende merknamen uit; Feuerhand, Dietz of Guillouard.

Welke brandstof gebruik je voor je olielamp?

Gebruik paraffine-olie of petroleum

Voordat je de lamp aansteekt, moet je deze vullen met een brandstof. De meeste stormlantaarns werken het beste op paraffine-olie of petroleum. Deze stoffen geven een relatief schone verbranding. Met een liter hiervan kun je je petroleumlamp ongeveer 70 uur laten branden.

Gebruik geen lampolie

Lampolie vinden wij, hoewel de naam anders doet vermoeden, geen aan te bevelen brandstof voor een petroleumlamp. Lampenolie kan de dichtingen van het brandstofreservoir aantasten. Er is ook veel verschil in kwaliteit. Vermijd in elk geval lampolie met geurtjes of kleurtjes. Deze oliën bevatten extra stoffen die voor verontreiniging zorgen.

Doe nooit alcohol, benzine of andere brandstoffen in je olielamp!

Het is ook zeker geen goed idee om je stormlamp te vullen met andere soorten brandstoffen zoals alcohol, brandgel of benzine. Dat kan erg (brand)gevaarlijk zijn en er kunnen mogelijk ook schadelijke dampen ontstaan. Niet doen dus!

Alternatieve lampolie

Is er in een noodsituatie geen petroleum (meer) voorhanden dan kun je ook plantaardige olie gebruiken. Ook erg handig wanneer je plantaardige olie in huis hebt die ranzig geworden is. Het gebruik van bijvoorbeeld olijfolie, zonnebloem- of raapzaadolie zorgt wel voor enige stank die je voor lief zult moet nemen.

Je kunt dit ongemak enigszins verlichten door een paar druppels etherische olie toe te voegen. 5 tot 10 druppels telkens wanneer je je olie-reservoir vult is voldoende. Dat zorgt wel voor iets meer verontreiniging in de lamp zelf. En lees altijd de bijsluiter/verpakking van de etherische olie die je wilt gaan toevoegen. Sommige van deze oliën zoals Eucalyptus Globulus gebruik je bijvoorbeeld beter niet wanneer er kinderen onder de zes jaar in de buurt zijn. Deze olie kan nadelige invloed hebben op de ademhaling bij de jongsten onder ons.

Hoe maak je je olielamp klaar voor gebruik?

Je kunt je stormlamp relatief makkelijk klaar maken voor gebruik. Vul het oliereservoir aan als dat nodig is. Doe dit voordat je de lamp aansteekt en laat de petroleum voor het vullen eerst even op kamertemperatuur komen als dat mogelijk is.

Draai de dop van het oliereservoir open en vul het tankje tot maximaal een centimeter onder de rand. Lampolie zet uit wanneer het warm wordt en je wilt niet dat er olie uit de dop loopt wanneer de lamp aan is. Dat zorgt voor extra brandgevaar.

Hoe steek je je stormlamp aan?

Het is belangrijk om je olielamp goed aan te steken, omdat je anders last kunt krijgen van rookontwikkeling en roet.

1. Sommige olielampen zijn niet makkelijk te verplaatsen omdat ze warm worden. Denk daarom eerst na over de plek waar je de lamp neerzet of ophangt.
2. Draai de lont omhoog, net hoog genoeg om deze makkelijk aan te kunnen steken. Tussen de halve en de hele centimeter zou zeker voldoende moeten zijn.
3. Steek de lont aan en plaats vervolgens het glas van de lamp weer meteen naar beneden of terug op zijn plek.
4. Je regelt vervolgens de lichtsterkte door de lont iets verder omhoog of naar beneden te draaien. Hoe hoger de lont staat, des te feller het licht. Als je ziet dat er rook of roet ontstaat draai je de lont een stukje naar beneden. In de regel is je vlamhoogte zo’n 1,5 tot 2 cm.
5. Na enkele minuten is de bedrijfstemperatuur bereikt en is het wenselijk om de vlamhoogte nog eens na te reguleren.
6. Om de lamp uit te zetten, draai je de lont naar beneden totdat de vlam uitgaat. Draai de lont niet te ver naar beneden, want dan kan deze uit de branderkop vallen. Laat de lamp een paar minuten afkoelen voordat je hem gaat bijvullen met lampolie.

De lamp schoonhouden

Hoe goed je de bovenstaande stappen ook volgt, er bouwt zich altijd wat roet op in de petroleumlamp. Af en toe moet je de lamp daarom even ontdoen van roet met een zachte doek of een papiertje. Je zult merken dat de lamp na het schoonmaken weer mooier en feller brandt.

Alles over lonten in olielampen

Lonten voor olielampen zijn goedkoop. Bovendien gaat een lont erg lang mee. Met een exemplaar van tien centimeter kun je je lamp ongeveer 1000 uur laten branden.

Verzorg je lont goed

Hierbij is het wel van belang dat je een lont niet per ongeluk droog laat branden. De lont moet altijd nat zijn van de olie. Hij moet dus altijd lang genoeg zijn om een stuk in de lampolie te hangen.

Af en toe moet je de lont ook even bijwerken met een schaar. Dit doe je als de lamp afgekoeld is. Je verwijdert dan de verbrande resten van de lont. Op deze manier zorg je voor een schonere verbranding binnen de lamp.

De vorm van de lont

Er zijn een aantal gangbare manieren als het gaat over de vorm van de bovenzijde van de lont. Sommige mensen gaan voor een iets afgeronde bovenzijde, sommigen knippen hem gewoon recht af. Weer anderen 'trimmen’ de lont met een mooie punt erop en veel mensen doen helemaal niets aan de lont.

Onze ervaring is dat je het beste resultaat behaalt met een puntig afgeknipte lont. Dit geeft het mooiste (lees: meeste) licht, maar verbruikt een klein beetje meer olie. Maar veel meer is het echt niet. Met een puntige lont kwamen wij op 70 branduur op een liter Alkan paraffine lampolie.

Omdat ze zo goedkoop zijn, en ook als ruilmiddel kunnen dienen, zou ik er veel van op voorraad leggen. Maar ben je door je lonten heen in een noodsituatie dan zou je ze ook nog zelf kunnen gaan maken.

Hoe maak je je eigen lonten voor olielampen?

Je kunt je oude kleding of lappen recyclen door er lonten van te maken. Belangrijk is wel dat het textiel van honderd procent katoen betreft. Je wilt geen vervuilende of smeltende materialen gebruiken toch? Dus alleen 100% katoen gebruiken!

Doorloop hiervoor de volgende stappen:

1. Knip een rechthoekige lap uit je katoenen kledingstuk of doek van ca. 30 bij 15 cm.
2. Vouw de lap verschillende keren netjes en strak in de lengte, zodat het geheel dertig centimeter lang is en ongeveer de breedte krijgt van je oude lont. Wordt de lont te dik dan gebruik je een minder brede lap.
3. Naai het geheel met een naaimachine een keer of 2 à 3 over de lengte zodat je een mooie platte lont krijgt. Gebruik hier ook weer katoenen garen voor. Je wilt tenslotte geen giftige polyester-dampen in je huis.

De lont ziet er niet zo mooi uit als een lont uit de winkel, maar het doet zijn werk wel goed. Is er geen elektriciteit dan kun je ouderwets naald en draad hanteren om de lont te maken. De lont hoeft natuurlijk niet persé 30 cm lang te zijn. Je kunt de lengte van de originele lont aanhouden, maar zorg in elk geval dat de lont lang genoeg is. Een deel van de lont moet tenslotte wel altijd in de lampolie hangen.

Olielamp kopen?

Een petroleumlamp is een onmisbaar attribuut in noodsituaties, vooral situaties die wat langduriger zijn. Een stroomuitval van een dag of twee kom je ook met een zaklamp en wat waxinelichten wel door. Maar wat ons betreft zou een stormlantaarn ook in dit geval niet misstaan en een aanrader voor iedere noodvoorziening zijn.

Door je stormlantaarn goed te onderhouden en te gebruiken heb je er duizenden licht-uren plezier van. Ben je op zoek naar een robuuste stormlamp die bestand is tegen zware omstandigheden? Kijk dan eens naar een stormlantaarn van het Duitse merk Feuerhand. Dit zijn betaalbare modellen van goede kwaliteit.

En koop er dan meteen goede petroleum of paraffine-olie en enkele lonten bij. En als je het helemaal goed wilt doen, schaf je er meteen wat reserve-onderdelen bij aan. Voor wanneer die maatschappij-ontwrichtende situatie maanden, of zelfs jaren, duurt.

Bekijk onze categorie 'Verlichting' voor o.a. olielampen, zaklantaarns en reserve-onderdelen.